اگر بخواهیم خیلی ساده بگوییم، بلک باکس تئاتر فضایی ساده و باز است که از چهار دیوار، یک کف و یک سقف تشکیل شده است که همگی سیاه رنگ شده‌‍اند. این فضای ساده کمک می‌کند که بتوان در آن انواع صحنه‌پردازی‌ها و نورپردازی‌ها را انجام داد. سالن‌های تئاترِ بلک باکس، که به دلیل انعطاف‌پذیری و طراحی ساده‌شان از بقیه مکان‌های اجرای تئاتر متمایز هستند، از دهه 1920 محبوبیت پیدا کردند. در حال حاضر بلک باکس به شکل کاملا رایج استفاده می‌شوند و برای همه چیز از تئاتر تجربی گرفته تا نمایش‌های کودکانه تا رپرتوار کلاسیکی که معمولاً در یک تئاتر معمولی به سبک پروسنیوم می‌بینید، استفاده می‌شوند.

بیایید درباره این جعبه شگفت‌انگیر که انواع هنر‌های تئاتر از آن سرریز می‌شوند، بیشتر بدانیم.

بلک باکس تئاتر چیست؟

همان‌طور که از نام آن پیداست، جعبه سیاه تئاتر به گونه‌ای طراحی شده است که شبیه یک جعبه باشد. اتاق به طور معمول مربع یا مستطیل شکل است و رنگ مشکی دارد، زیرا سیاه یک رنگ خنثی است که با لباس‌ها، دکورها یا نور تضاد ندارد. کف آن مستح و گسترده است و امکان هر گونه چینش صندلی ممکن را فراهم می‌کند.

تاریخچه بلک باکس تئاتر

«آنتونین آرتو»، «هارلی گرانویل بارکر» و طراح سوئیسی «آدولف آپیا» از جمله اولین کسانی بودند که در اوایل قرن بیستم ایده «جعبه سیاه تئاتر» یا بلک باکس تئاتر را ترویج کردند. آنها دو هدف را برای این کار در نظر داشتند، یکی تغییر توقعات مخاطبان بود و دیگری رویکرد اقتصادی برای ساخت یک صحنه تئاتر خوب و مقرون به صرفه.

این مفهوم در دهه شصت توسط «جرژی گروتفسکی» و کارگردان انگلیسی «پیتر بروک»، که در مورد جعبه سیاه در کتاب خود با نام «فضای خالی» مطلب نوشت، بیشتر مورد توجه قرار گرفت. تقریباً هر اتاق بزرگی را می‌توان با کمک رنگ یا پرده به بلک باکس تئاتر تبدیل کرد و همین موضوع به تدریج سبب رشد و همه‌گیر‌شدن استفاده از این جعبه شد.

مطالعه بیشتر: نمد آکوستیک

مزایای بلک باکس تئاتر

بلک باکس تئاتر یک فضای نمایش ساده و همه‌کاره است که می‌تواند با صحنه‌آرایی‌ها، نورپردازی‌ها و مراسم مختلف سازگار شود. چه به دنبال میزبانی یک گردهمایی کوچک صمیمی باشید یا یک اجرای بزرگ، این جعبه سیاه می‌تواند یک مکان ایده‌آل باشد.

بلک باکس تئاتر مزایای زیادی دارد. یکی از این مزایا این است ‌که محیط بسیار صمیمی را ایجاد می‌کند که امکان ارتباط نزدیک بین اجراکنندگان و مخاطبان را فراهم می‌سازد. این موضوع می‌تواند یک تجربه بسیار عالی برای برگزارکنندگان و بینندگان به همراه داشته باشد. علاوه بر این، تئاتر جعبه سیاه بسیار تطبیق‌پذیر است و می‌تواند برای هر فضا یا صحنه‌ای سازگار شود. همچنین تولید آن نسبتاً ارزان است که آن را به گزینه‌ای عالی برای تئاترها یا شرکت‌های کوچک‌تر تبدیل می‌کند. جعبه سیاه تئاتر مزایایی دارد که دیگر صحنه‌ها ندارند. نمایش‌هایی که در فضای کوچکی که شما داشتید قابل اجرا نبودند، اکنون با دسترسی به این جعبه کاملا قابل اجرا هستند.

در برخی از انواع این نوع تئاترها، صحنه به گونه‌ای چیده می‌شود که تماشاگران بتوانند بر روی آن جای بگیرند. در این زمان، پرسپکتیو بلک باکس تئاتر چیزی است که یک شگفتی فوق‌العاده را به‌ همراه می‌آورد. بسته به این‌که تماشاگران در کجای صحنه جا می‌گیرند، می‌توانند برداشت‌های مختلفی از نمایش داشته باشند. برای مثال، در صحنه‌های معمولی وقتی بازیگر پشت خود را به تماشاچیانی می‌کند که روبروی سن نشسته‌اند، آنها دیگر نمی‌توانند صورت او را ببینند، اما وقتی تماشاگران در زوایای مختلف بلک باکس تئاتر جای می‌گیرند، می‌توانند صورت بازیگری که پشت او به تماشاگر دیگری است را ببینند. این برداشت 360 درجه از تئاتر به تماشاگر اجازه می‌دهد که در صحنه و داستان آن غوطه‌ور شود و این یکی از اعجاب‌هایی است که بلک باکس تئاتر با خود به همراه آورده است.

به طور کلی مزایای این جعبه سیاه را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

امکان برقرار تئاترهای کوچک

برای برقراری یک تئاتر کوچک با تعداد کمی بازیگر و تماشاگر، شبیه آن‌چه در تئاترهای محلی می‌بینید، حتما لازم نیست یک صحنه بزرگ در اختیار باشد. یک بلک باکس کوچک می‌تواند کمک کند که یک صحنه نمایش کوچک و جمع و جور را به راه بیندازید.

چیدمان قابل انعطاف

چیدمان‌های تئاترهایی را که از این نوع جعبه‌ها برای اجرا استفاده می‌کنند می‌توان به‌راحتی تغیییر دارد. به عبارت دیگر حتما لازم نیست تماشاگران از صندلی‌های دور شاهد نمایش باشند و یا از بالا آن را ببینند. بلک باکس این امکان را فراهم می‌کند که در صورت لزوم صندلی‌ها در اطراف صحنه، یک سمت آن و یا به هر شکل دیگری چیده شود. حتی گاهی ممکن است این امکان فراهم شود که تماشاگران بتوانند روی صحنه باشند و از یک زاویه خاص به داستان نگاه کنند.

با این حال لازم است قبل از نصب و چیدمان نهایی فضای بک باکس با یک متخصص در این زمینه صحبت کنید با بتوانید بهترین صندلی‌ها و چینش‌ها را برای کار انتخاب کنید.صندلی آمفی تئاتر از مهمترین بخش ها در تجهیز آن می باشد.

پذیرایی از افراد بیشتر

اگرچه بلک باکس تئاتر معمولا فضای خیلی بزرگی نیست و می‌تواند پذیرای تعداد محدودی از افراد باشد. اما با توجه به این‌که شما می‌توانید با امکانات کم یک نمایش را برای چندین بار اجرا کنید، در نهایت میزبان افراد بیشتری از جامعه خواهید بود و بیشتر می‌توانید صدای خود را به گوش سایرین برسانید. این درحالی است که اجرای تئاتر در سالن‌های بزرگ که مستلزم تعداد زیادی از تماشاگران هستند، به تعداد محدودی امکان‌پذیر است و ممکن است که صندلی‌های سالن هم در هر بار پر نشوند.

امکان صحنه پردازی، نورپردازی و جلوه‌های ویژه

از آنجا که جعبه سیاه، سیاه‌رنگ است، شما می‌توانید با نورپردازی و همچنین استفاده از جلوه‌‌های ویژه، تماشاگر را به هر جایی ببرید که لازم دارید. به عبارت دیگر فعال‌کردن قدرت تخیل تماشاگر در آن فضای کوچک با استفاده از نورپردازی، جلوه‌های ویژه و... کم‌دردسرتر و موثر‌تر خواهد بود.

قیمت ارزان

ساخت جعبه سیاه برای تئاتر نسبتاً ارزان است. بسیاری از شرکت‌ها و مدارس تئاتر علاوه بر یک سالن بزرگ‌تر، یک جعبه سیاه تئاتر دارند که به آنها امکان می‌دهد دو نمایش را همزمان برگزار کنند. علاوه بر این، از بلک باکس تئاتر می‌توان برای تمرین استفاده کرد و صحنه‌های بزرگ‌تر را برای مصارف دیگر آزاد گذاشت.

معایب بلک باکس تئاتر

در برابر مزایایی که نام بردیم، بلک باکس تئاتر دارای معایبی هم هست.

باید از بالا روشن شود

بلک باکس در قسمت دیوارها سیاه است و به همین دلیل باید از بالا روشن شود که نیاز به اختصاصی‌کردن شیوه نورپردازی است.

مخاطب می‌تواند همه چیز را ببیند

از آنجا که بلک باکس تئاتر کاملا پیش روی تماشاگر است، چیزی از دید او مخفی نمی‌ماند. حتی در زمان خاموشی و وقتی که صحنه در حال تغییر دکور است، باز هم تماشاگر از وقایع داخل آن مطلع می‌شود. این درحالی است که در تئاترهای دیگر، یک پرده روی صحنه نمایش کشیده می‌شود تا مسئولین صحنه بتوانند به دور از دید تماشاگران، کارهای لازم را انجام دهند.

بازیگر باید مهارت کافی و احساس راحتی داشته باشد

از آنجا که در این نوع تئاتر تماشاگران به بازیگران بسیار نزدیک هستند، ممکن است بازیگر احساس ناخوشاندی داشته باشد و نتواند به خوبی بازی کند. استفاده از بازیگران با تجربه و افرادی که مشکلی برای نزدیک‌شدن به تماشاگران نداند می‌تواند راه‌گشا باشد.

ویژگی‌های تکنیکی بلک باکس تئاتر

برای ساخت این باکس باید ویژگی‌های تکنیکال زیر را رعایت کنید:

اندازه ادیتوریوم

25 در 25 متر؛ همه صندلی‌ها و صحنه‌ها در این فضا قرار می‌گیرند.

صندلی‌ها

صندلی‌هایی که به شکل ثابت در چند ردیف از بالا تا پایین چیده می‌شوند حداکثر 429 عدد در این فضا قرار می‌گیرد. می‌توان با اضافه‌کردن صندلی‌های قابل جابجایی، ظرفیت را حداکثر به 550 رسانید. اما این کار روی اندازه صحنه تأثیر می‌گذارد. قبل از تعیین ظرفیت صندلی برای نمایش خود لازم است با مدیر فنی مشورت کنید.

صحنه

برای کنسرت های ایستاده ممکن است یک مانع صحنه لازم باشد.

اتاق‌های رختکن

2 عدد اتاق رختکن (حداکثر 8 نفر) که مستقیماً به سالن نمایش منتهی می‌شود. این اتاق‌ها دسترسی به صحنه ندارند.

بلک باکس تئاتر یک اتاق با دیوارها و سقف سیاه است که برای برگزاری نمایش ساخته می‌شود. با توجه به رنگ سیاه و یکنواخت دیوارها، کارگردان می‌تواند با استفاده از نورپردازی و مواردی از این قبیل فضاهای مختلف را در داخل آن ایجاد کند. این فضاها از سال 1920 شروع به بازکردن راه خود به تئاتر کردند و به تدریج بر محبوبیت و میزان استفاده از آنها اضافه شد.

در حال حاضر این باکس‌ها به طور گستره‌ای برای برقراری انواع مختلف نمایش‌ها کاربرد دارند. اکثر مدارس تئاتر علاوه بر صحنه اصلی، دارای یک بلک باکس هستند که به آنها این امکان را می‌دهد که به‌طور همزمان دو اجرا داشته باشند و یا تمرین خود را در بلک باکس تئاتر انجام داده و صحنه اصلی را خالی بگذارند. برای ساخت این باکس‌ها، لازم است با شرکت‌هایی که کار طراحی صحنه تئاتر را انجام می‌دهند در ارتباط باشید و از آنها بخواهید با توجه به امکانات و بودجه‌ای که دارید باکس مناسب را برای شما طراحی کرده و اجرا کنند. از آنجا که بلک باکس دارای استانداردهای ویژه‌ای است لازم است ار متخصص برای طراحی آن کمک بگیرید.

مطالعه بیشتر: سازنده آمفی تئاتر